អព្ភូតហេតុសេដ្ឋកិច្ចវៀតណាម កែប្រែប្រទេសនេះឲ្យរីកចម្រើន មាំទាំដល់សព្វថ្ងៃ
កំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចថ្មីដែលមានឈ្មោះថា ដូយ មើយ (Đổi Mới) តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៦ បានកែប្រែវៀតណាមពីប្រទេសដែលក្រីក្រ ទៅជាប្រទេសមួយដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតទាប។ វាមិនមែនជារឿងលេងសើចទេសម្រាប់រយៈពេល ៣០ ឆ្នាំនៃការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សបែបនេះ។ តើអ្វីទៅដែលជាហេតុធ្វើឲ្យប្រទេសវៀតណាមមានការរីកលូតលាស់ខ្លាំងដល់ម្ល៉ឹង?
បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមអូសបន្លាយរយៈពេល ២០ឆ្នាំ (១៩៥៥ ដល់ ១៩៧៥) សេដ្ឋកិច្ចវៀតណាមស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតមួយដែលក្រីក្របំផុតលើពិភពលោក។ ក្រោយមានការបង្រួបបង្រួម សេដ្ឋកិច្ចវៀតណាមត្រូវបានបែងចែកជាបីដំណាក់កាលដែលជារយៈពេលនៃការផ្លាស់ប្តូរទៅរកសង្គមនិយម។ ការរីកចម្រើននៃផែនការ ៥ ឆ្នាំបន្ទាប់របស់រដ្ឋាភិបាលមើលទៅដូចជាមនុស្សស្លេកស្លាំងខ្វះឈាមដោយគិតត្រឹមឆ្នាំ ១៩៧៩។ ច្បាស់ណាស់ថាផែនការ ៥ឆ្នាំលើកទីពីរបានបរាជ័យក្នុងការកាត់បន្ថយបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរដែលប្រទេសកំពុងជួបប្រទះ។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់វៀតណាមនៅតែត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយផលិតកម្មខ្នាតតូច ផលិតភាពពលកម្មទាប ភាពអត់ការងារធ្វើ ខ្វះសម្ភារៈនិងបច្ចេកទេស និងអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់និងទំនិញប្រើប្រាស់។ ពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៨០ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់នៅក្នុងចន្លោះពី ២០០ដុល្លារទៅ ៣០០ដុល្លារ។ តែវាចាប់ផ្តើមមានការមួយចំនួននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៦ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញ “Đổi Mới” ដែលជាឈ្មោះនៃកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចនិងច្បាប់ ក៏ដូចជាអ្នកនាំផ្លូវប្រទេសទៅកាន់សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសង្គមនិយម។
បច្ចុប្បន្ន វៀតណាមចាប់ផ្តើមក្លាយជាតារាកំពុងរះនៅលើទីផ្សារសកល ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនក្នុងរង្វង់ ៦% ទៅ ៧% ប្រជែងនឹងប្រទេសចិន ហើយការនាំចេញរបស់ប្រទេសនេះជាអ្នកជំរុញឲ្យមានការកើនឡើងនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP)។ យោងតាមការវិភាគពីធនាគារពិភពលោក World Bank បង្ហាញថា សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសវៀតណាមអាចស្តែងចេញដោយកត្តា ៣ សំខាន់ៗគឺ៖ ទី១ វៀតណាមមទទួលយកសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មទី២ បំពេញបន្ថែមសេរីភាវូបនីយកម្មខាងក្រៅជាមួយនឹងកំណែទម្រង់ក្នុងស្រុកតាមរយៈការលុបបំបាត់និងកាត់បន្ថយចំណាយនៃការធ្វើអាជីវកម្ម និងទី៣គឺ ប្រទេសវៀតណាមបានវិនិយោគយ៉ាងច្រើនទៅលើធនធានមនុស្ស និងមូលធនរូបវន្តជាពិសេសតាមរយៈការវិនិយោគសាធារណៈ។
ទាក់ទងនឹងកត្តាទី១ អ្នកវិភាគបានចង្អុលបង្ហាញអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាច្រើនដែលវៀតណាមបានចុះហត្ថលេខាក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា វៀតណាមបានចូលជាសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថា អាស៊ាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៥ និងចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់មកក៏ បានចូលជាសមាជិករបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកនៅឆ្នាំ ២០០៧។ ផលប៉ះពាល់ដែលបានមកពីកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនោះធ្វើឲ្យមានពន្ធនាំចេញ នាំចូលពីប្រទេសវៀតណាមទាប។ ខាងក្រោមជាក្រាបបង្ហាញពីទំនិញបរទេសក្នុងប្រទេសវៀតណាម៖
Table 1: Viet Nam is open for business Image: Brookings Future Developments
ទម្រង់រដ្ឋាភិបាលជំរុញឆ្ពោះទៅរកការបើកចំហរសេដ្ឋកិច្ច ក៏រួមបញ្ចូលនូវកំណែទម្រង់ក្នុងស្រុកក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៦ វៀតណាមបានបង្កើតច្បាប់នៃការវិនិយោគបរទេសជាលើកដំបូង ដែលបានបើកឲ្យក្រុមហ៊ុនបរទេសអាចចូលមកក្នុងទីផ្សាររបស់ខ្លួនបាន ដែលសំដៅរកវិនិយោគិនកាន់តែច្រើន កាត់បន្ថយការិយាធិបតេយ្យ និងជួយសម្រួលដល់វិនិយោគិនបរទេសក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
វៀតណាមវិនិយោគលើធនធានមនុស្ស និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ជាក់ស្តែងគឺការរីកយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃចំនួនប្រជាជនបានឈរនៅលំដាប់ ៩៥លាននាក់ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ក្នុងនោះពាក់កណ្តាលនៃប្រជាជនទាំងនោះមានអាយុក្រោម ៣៥ឆ្នាំ (កាលពីឆ្នាំ ១៩៨៦ មានប្រជាជនប្រមាណ ៦០លាននាក់)។ វៀតណាមបានធ្វើការវិនិយោគយ៉ាងធំលើការអប់រំបឋមសិក្សា ដែលវាជាគ្រឹះសំខាន់ព្រោះការកើនឡើងចំនួនប្រជាជនក៏ជាការកើនឡើងនៃតម្រូវការការងារដូចគ្នា។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វៀតណាមធ្វើការវិនិយោគយ៉ាងក្រាស់ក្រែលដូចគ្នាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដើម្បីធានាបានមនូវការដឹកជញ្ជូន ក៏ដូចជាទទួលបាននូវការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណេតតម្លៃថោកជាដើម។ ឧ
បដិវត្តឧស្សាហកម្ម ៤.០ គឺកំពុងគោះទ្វារសេដ្ឋកិច្ចប៉ូលអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងកំពុងធ្វើឲ្យមានការត្រៀមរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធព័ត៌មានវិទ្យាឲ្យកាន់តែប្រសើរ។
ការវិនិយោគទាំងនោះទទួលបានផលចំនេញ ភាពចាំបាច់នៃហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធ និងមានគោលនយោបាយទីផ្សារល្អបានញ៉ាំងឲ្យវៀតណាមក្លាយជាមជ្ឍមណ្ឌលវិនិយោគ និងផលិតពីបរទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្រុមហ៊ុនអេឡិចត្រូនិកជប៉ុន និងកូរ៉េដូចជា Samsung, LG, Olympus និង Pioneer ចូលមកក្នុងប្រទេស។ ទីផ្សារប្រទេសនេះឈរនៅលំដាប់លេខ ២ក្នុងការនាំចេញគ្រឿងអេឡិចត្រូនិក (បន្ទាប់ពីសឹង្ហបុរី សំលៀកបំពាក់របស់អឺរ៉ុប និងអាមេរិចរាប់មិនអស់បានចូលមកក្នុងទីផ្សារប្រទេសមួយនេះ)។ យោងតាមរបាយការណ៍ពី Financial Times ឆ្នាំ ២០១៧ វៀតណាមបានគ្រងតំណែងជាអ្នកនាំចេញធំបំផុតលើការនាំចេញសំលៀកបំពាក់ក្នុងតំបន់ និងឈរនៅលំដាប់លេខ ២ នាំចេញគ្រឿងអេឡិចត្រូនិក (បន្ទាប់ពីសឹង្ហបុរី)។
Table 2: Vietnam today is a major global exporter Image: WTO, Financial Times
ក្នុងឆ្នាំ ២០១០ GDP មានការកើនឡើងយ៉ាងហោចណាស់ ៥% ក្នុងមួយឆ្នាំ និងមានការកើនឡើងដល់កម្រិតកំពូល ៦.៨% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ តាមរយៈការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃសេដ្ឋកិច្ចបែបនេះទើបនាំឲ្យប្រទេសដែលស្ថិតនៅកម្រិតក្រីក្របំផុត កែប្រែមុខមាត់ទៅជាប្រទេសមួយដែលមានចំនូលមធ្យមកម្រិតទាបមួយបច្ចុប្បន្ន។ ចំនូលសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់មានការកើនឡើងពី ២៣០ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ (១៩៨៥) ទៅ ២,៥៥២ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ (២០១៨) ដោយការកើនឡើងនេះខុសគ្នាដល់ទៅ ១០ ដង។
Table 3: Viet Nam's per capita GDP has increased tenfold over the past 30 years Image: Google, World Bank
យោងតាម Inclusive Development Index ពី World Economic Forum វៀតណាមគឺជាផ្នែកមួយនៃបណ្តាប្រទេសដែលបានចូលរួមធ្វើឱ្យមានភាពល្អប្រសើរក្នុងការដំណើរការនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ ឲ្យមានលក្ខណៈទូលាយនិងមាននិរន្តរភាព។ ចំពោះស្រ្តីក៏ដូចគ្នា ពួកគេទទួលបាន ១០% នៃការងាររបស់បុរស នេះបើតាមករកំណត់ពីធនាគារពិភពលោក ចំពោះការដឹកនាំគ្រប់គ្រងក្នុងគ្រួសារក៏គេសង្កេតឃើញថាភាគច្រើនជាស្ត្រីមិនសូវមានបុរសទេ។
ចំនុចមួយដែលនៅតែមានការធ្លាក់ចុះ ទោះបីរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញឲ្យមានសិទ្ធិមនុស្សក៏ដោយ ក៏សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅតែស្ថិតក្នុងកម្រិតមួយ មានការតាមដានច្រើនលើប្រជាជនតាមរយៈបណ្តាញសង្គម ហើយសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សមិនត្រូវបានស្វាគមន៍ឡើយ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង សកម្មជនសិទិ្ធមនុស្សពីរនាក់ដែលត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកឆ្នាំនេះស្តីពីអាស៊ានត្រូវបានការបដិសេធទិដ្ឋាការដើម្បីចូលក្នុងប្រទេស៕
ដោយ៖ យ៉ាយ៉ា
