អ្វីខ្លះដែលអ្នកគួរដឹងពី លោក Benjamin Franklin បិតាស្ថាបនិករបស់អាមេរិក?
បុរសដ៏ជាទីគោរពស្រឡាញ់មួយរូបដែលត្រូវបានប្រជាជាតិរបស់អាមេរិកជំពាក់គុណដ៏ធំធេងលើសលប់របស់លោកអស់មួយជីវិតពួកគេនោះគឺ បិតាស្ថាបនិកអាមេរិក Benjamin Franklin។ នាថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៧៧៦ ជាថ្ងៃដែលប្រជាជនអាមេរិកទាំងមូលមិនអាចបំភ្លេចបាន គឺជាថ្ងៃដែលពិភពលោកទទួលស្គាល់នូវឯករាជ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិករួចផុតពីអាណានិគមរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស ហើយនេះអាចកើតមានឡើងក៏ដោយសារការរួមចំណែករបស់លោក Benjamin Franklinនោះឯង។
តើ Benjamin Franklin ជានរណា ? កើតនៅថ្ងៃទី១៧មករា ឆ្នាំ១៧០៦ នៅក្នុងទីក្រុង Bostonនៃសហរដ្ឋអាមេរិក លោកគឺជាកូនប្រុសទី១០របស់គ្រួសារដែលមានឪពុកជាអ្នកផលិតសាប៊ូម្នាក់។ ស្នាដៃដ៏មានអត្ថន័យខ្ពង់ខ្ពស់ដក់នូវជាប់ក្រអៅបេះដូងរបស់ប្រជាជាតិអាមេរិកគ្រប់រូបនិងគ្រប់ជំនាន់ ស័ក្ដិសមនឹងឆ្លុះបញ្ចាំងពីជីវិតនៃការសិក្សាបានជ្រៅជ្រះរបស់លោក យ៉ាងណាមិញ ជីវភាពគ្រួសារបង្ខំឲ្យលោកត្រូវទទួលយកការអប់រំក្នុងសាលាបានត្រឹមពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះរបស់កុមារដ៏តស៊ូមួយនេះក៏មិនបានបញ្ចប់ត្រឹមនេះដែរ។ ដោយសារទឹកចិត្តស្រឡាញ់ការអានរបស់លោក នាំឲ្យឪពុកបញ្ជូនលោកឲ្យនៅជាមួយបងប្រុសរបស់ខ្លួន ផ្ដល់ឱកាសដល់Benjaminក្លាយជាអ្នកហាត់ការបោះពុម្ពផ្សាយអត្ថបទម្នាក់នៅអាយុ១២ឆ្នាំ។
គាត់ជួយបងប្រុសតាក់តែងនិពន្ធនូវអត្ថបទនិងដើរលក់វានៅតាមផ្លូវ រហូតមានពេលមួយលោកមានបំណងចង់សរសេរអត្ថបទរបស់ខ្លួន ហើយក៏បានសម្រេចនៅក្រោមឈ្មោះអ្នកនិពន្ធក្លែងក្លាយក៏ព្រោះតែដឹងថាបងប្រុសរបស់លោកនឹងបដិសេធចំពោះការនិពន្ធអត្ថបទរបស់លោក។ អត្ថបទរបស់លោកមានលក្ខណៈជាការផ្ដល់ដំបូន្មាន វិភាគរិះគន់ពីពិភពលោកជុំវិញគាត់ និងផ្ដោតសំខាន់ជាពិសេសទៅលើការប្រព្រឹត្តទៅលើស្ត្រីនាពេលនោះ។ នៅពេលអត្ថបទចំនួន១៦បានលួចចេញផ្សាយហើយ ព្រមជាមួយនឹងការពេញចិត្តនិងភាពល្បីល្បាញរបស់អត្ថបទទាំងនេះពីមហាជន លោកក៏សម្រេចចិត្តប្រាប់ការពិតទៅបងប្រុសហើយក៏ទទួលរងការប្រព្រឹត្តដ៏មិនគប្បីចេញពីចិត្តច្រណែនរបស់បងប្រុសចំពោះលោក។ ដោយមិនអាចទ្រាំតទៅទៀតបាន លោកក៏ចាកចេញផ្លាស់ប្ដូរទៅរស់នៅទីក្រុង Philadelphiaវិញរហូតដល់ដង្ហើមចុងក្រោយរបស់គាត់។
សមត្ថភាពដ៏ប៉ិនប្រសប់ រួមជាមួយនឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោក បាននាំភាពជោគជ័យក្នុងពេលមួយពព្រិចភ្នែកនៅក្នុងមុខជំនួញជាអ្នកបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងការចាប់ផ្ដើមជីវិតសារជាថ្មីរបស់លោកម្ដងទៀតនៅទីនេះ ព្រមទាំងបានរៀបការជាមួយDeborah Read ដែលជានារីដែលគាត់ជួបនៅពេលការមកដល់នៅទីនេះដំបូងបំផុត និងបន្តបន្ទាប់មកដោយធ្វើជាម្ចាស់លើមុខជំនួញជាច្រើនផ្សេងទៀតក្នុងពេលតែមួយផងដែរ។ ការរួមចំណែកដ៏សំខាន់ៗបំផុតរបស់លោកចំពោះប្រជាជាតិអាមេរិកបានចាប់ផ្ដើមក្នុងអំឡុងទសវត្សឆ្នាំ១៧៣០និងទសវត្សឆ្នាំ១៧៤០។ នៅឆ្នាំ១៧៣១ លេចឡើងនូវក្រុមហ៊ុនបណ្ណាល័យ (The Library Company) ក្នុងគោលបំណងឲ្យអ្នកអានសៀវភៅមានលទ្ធភាពអាចទិញសៀវភៅក្នុងតម្លៃទាបជាងមុន ស្របពេលភាពលំបាកនិងតម្លៃដ៏ថ្លៃរបស់សៀវភៅនាពេលនោះ។
បន្តមកដោយឆ្នាំ១៧៤៣ លោកបានបង្កើតនូវសង្គមទស្សនវិជ្ជារបស់អាមេរិក (American Philosophical Society) ជាសង្គមដែលផ្ដល់ការអប់រំដំបូងបង្អស់របស់អាមេរិក និងមន្ទីរពេទ្យPennsylvania ក្នុងឆ្នាំ១៧៥១។ ម្យ៉ាងទៀត ស្នាដៃរួមចំណែកដល់ប្រយោជន៍សង្គមទាំង៣នេះក៏នៅតែមានអត្ថិភាពមកទល់បច្ចុប្បន្ននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដដែល។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដោយបានមើលឃើញពីគ្រោះថ្នាក់នៃអគ្គីភ័យទៅលើប្រជាជនPhiladelphia លោកក៏បានបង្កើតក្រុមហ៊ុនអគ្គីភ័យរបស់សហគមន៍Philadelphia (Philadelphia's Union Fire Company) នៅឆ្នាំ១៧៣៦។ ទឹកចិត្តគិតគូរបារម្ភពីសុខទុក្ខនិងការលំបាករបស់ប្រជាជន នាំលោកឲ្យមើលឃើញហួសទៅដល់ការរងទុក្ខវេទនាពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅពេលជួបនឹងគ្រោះអគ្គីភ័យ លោកក៏បានបង្កើតការរួមចំណែករបស់Philadelphiaសម្រាប់ការធានារ៉ាប់រងទប់ទល់នឹងការខូចខាតដោយអគ្គីភ័យ(Philadelphia Contribution for Insurance Against Loss by Fire) នៅឆ្នាំ១៧៥២ផងដែរ។
បិតាស្ថាបនិកអាមេរិកថែមទាំងបានបង្កើតស្នាដៃច្នៃប្រឌិតដ៏ល្បីរន្ទឺរបស់លោកមានដូចជា អក្ខរក្រមបន្លឺសំឡេង (phonetic alphabet) កែវយឹត ព្រុយត្រីសម្រាប់ហែលទឹក ឧបករណ៍តន្ត្រីglass amonica និងឡផ្ដល់កម្ដៅដល់ផ្ទះ។ អ្វីដែលសំខាន់បំផុតចំពោះសមិទ្ធផលរបស់លោក គឺជាការចូលរួមសរសេរសេចក្ដីប្រកាសទាមទារឯករាជ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាអ្វីដែលប្រជាជនអាមេរិកមិនភ្លេចនូវគុណបំណាច់ដ៏ធំធេងមួយនេះ មុនការស្លាប់របស់លោកនៅថ្ងៃទី១៧មេសា ឆ្នាំ១៧៩០ ហើយផ្ដល់ប្រសិទ្ធិនាមដល់លោកថាជា "មនុស្សប្រកបដោយភាពចុះសម្រុងម្នាក់របស់មហាជន"៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ ប្រភព៖ history.com & ushistory.org
