ប្រវត្តិនៃការរកឃើញសារធាតុគីមីអ៊ីដ្រូកាបួបង់សែន (C6H6)
បង់សែន (C6H6) គឺជាសារធាតុគីមីម្យ៉ាងដែលមានភាពរូបជាអង្គធាតុរាវនិងគ្មានពណ៌ ជាមួយនឹងក្លិនផ្អែម និងត្រូវបានគេចាត់ទុកជារចនាសម្ព័ន្ធមូលដ្ឋានមួយនៅក្នុងគីមីសរីរាង្គ។ ជាច្រើនសតវត្សកន្លងមកតាំងពីការរកឃើញសារធាតុគីមីមួយនេះរបស់គីមីវិទូ លោក Michael Faraday កាលពីឆ្នាំ១៨២៥ នៅឯបន្ទប់ពិសោធន៍របស់ The Royal Institution ក្នុងចក្រភពអង់គ្លេសនេះមក អ៊ីដ្រូកាបួបង់សែនប្រៀបបានទៅនឹងមេដែកដែលឆក់ទាញយកចំណាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រជាច្រើននាក់ ក្នុងការបន្តសិក្សាពីលក្ខណៈរបស់ធាតុគីមីដ៏សំខាន់នៅក្នុងធម្មជាតិមួយនេះ។
បង់សែនគឺជាអ៊ីដ្រូកាបួធម្មជាតិ និងជាសមាសធាតុមួយដែលមាននៅក្នុងប្រេងឆៅ និងសាំង។ មុននឹងភាពជោគជ័យរបស់លោក Faradayក្នុងការញែកសមាសធាតុថ្មីដែលផ្សំឡើងដោយកាបូន និងអ៊ីដ្រូហ្សែននេះ លោកបានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើវត្ថុធាតុរាវដែលកកើតឡើងក្រោយពីឧស្ម័នត្រូវបានដាក់ឲ្យរងសម្ពាធ ក្នុងនោះលោកក៏បានជោគជ័យទៅលើការបម្លែងភាពរូបឧស្ម័នទៅជាទឹករបស់ហ្គាសក្លរនៅឆ្នាំ១៨២៣ និងហ្គាសមួយចំនួនទៀតក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៨៤០។ នៅពេលការញែកសមាសធាតុថ្មីនេះត្រូវបានរកឃើញ ដំបូងឡើយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ Faraday បានដាក់ឈ្មោះថា "bi-carburet of hydrogen" ប៉ុន្តែក៏ត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ Eilhard Mitscherlich ប្ដូរទៅជា "បង់សែន" ក្នុងឆ្នាំ១៨៣៣។
សារធាតុគីមីមួយនេះនៅតែបន្តចោទជាចម្ងល់សម្រាប់ជំរុញអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រឲ្យបន្តស្រាវជ្រាវទៅលើរចនាសម្ព័ន្ធរបស់បង់សែន។ អ្វីដែលអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រគ្រាន់តែអាចដឹងបាននោះគឺ បង់សែនផ្សំឡើងពីអាតូមកាបូនចំនួន៦ និងអ៊ីដ្រូហ្សែនចំនួន៦ដូចគ្នាដែរ។ ប៉ុន្តែផ្អែកតាមការរកឃើញរបស់លោក Friedrich August Kekule ដោយសារកាបូនមានវ៉ាឡង់៤ ដូច្នេះគ្រប់អាតូមកាបូនទាំងអស់អាចចងសម្ព័ន្ធគីមីជាមួយអាតូមដទៃទៀតបានចំនួន៤ប៉ុណ្ណោះ ដែលនេះបានប្រាសចាកពីការរកឃើញមួយនេះ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ការលើកឡើងរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រពីររូបផ្សេងទៀតគឺ Archibald Scott Couper និង Joseph Loschmidt បានជួយបំពេញអ្វីដែលកំពុងតែចោទជាការសង្ស័យទៅលើការអះអាងរបស់ Friedrich ដោយលើកឡើងថា អាតូមកាបូនដែលចងសម្ព័ន្ធគីមីជាមួយអាតូមដទៃទៀតទាំង៤ម៉ូលេគុលអាតូមរបស់វា នោះវាគឺជាអ៊ីដ្រូកាបួឆ្អែត បើមិនដូច្នេះទេវាគឺជាអ៊ីដ្រូកាបួមិនឆ្អែត។ ការស្រាវជ្រាវរកនូវរចនាសម្ព័ន្ធរបស់បង់សែនគឺជាភាពស្មុគស្មាញមួយ ប៉ុន្តែលោក Friedrich បានដោះស្រាយលំហាត់គីមីមួយនេះជាមួយនឹងអារម្មណ៍រវើរវាយ នៅពេលដែលលោកបានឃើញសត្វពស់កំពុងវា រុំព័ទ្ធខ្លួនវាជារង្វង់ហើយខាំកន្ទុយខ្លួនឯង ហើយគំនិតលោកក៏ផុសឡើងមកគិតថា បង់សែនមានរចនាសម្ព័ន្ធគីមីជាវង់ បន្ទាប់មកក៏បានចេញផ្សាយអត្ថបទមួយបកស្រាយអំពីរចនាសម្ព័ន្ធគីមីរបស់បង់សែននៅឆ្នាំ១៨៦៥ ហើយការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើធាតុគីមីបង់សែនក៏បានដុតចិត្តពុះកញ្ជ្រោលរបស់សមាគមន៍អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រកាន់តែខ្លាំងទៅជាបន្តបន្ទាប់។
មកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បង់សែនត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាសមាសធាតុផ្សំដ៏ចម្បងមួយ សម្រាប់យកទៅបម្លែងសមាសធាតុប្រហើរដទៃទៀត ដើម្បីបង្កើតជាថ្នាំជក់ ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ប្លាស្ទិក គ្រឿងបំផ្ទុះ សារធាតុគីមីដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងរូបថត ថ្នាំលាប ជ័រកៅស៊ូ និងសារធាតុគីមីជម្រះជាតិកខ្វក់ផងដែរ។ ផ្ទុយពីគុណប្រយោជន៍ដ៏ច្រើនអនេកដែលពិភពលោកមិនអាចរស់ដោយគ្មានសារធាតុគីមីនេះបាន ស្របជាមួយគ្នានេះផលប៉ះពាល់របស់បង់សែនមកលើសុខភាពក៏ជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយដែលមិនគួរមើលរំលងផងដែរ។
ការប៉ះនឹងជាតិបង់សែនក្នុងកម្រិតខ្ពស់ក្នុងរយៈពេលខ្លី តាមរយៈការដកដង្ហើមឬបរិភោគអាហារដែលមានផ្ទុកជាតិគីមីនេះ នឹងអាចបណ្ដាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់មជ្ឈមណ្ឌលប្រព័ន្ធប្រសាទ ដែលអាចក្លាយជាពិការ សន្លប់ ប្រកាច់ វិលមុខ ចង្វាក់បេះដូងលោតញាប់ ថប់ដើមទ្រូង ញ័រ និងដកដង្ហើមញាប់ៗ និងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅទៀតគឺអាចឈានដល់ការបាត់បង់ជីវិតផងដែរ។
សម្រាប់អ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រឧស្សាហកម្មណាដែលមានប្រើប្រាស់សារធាតុគីមីបង់សែននេះប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យខ្ពស់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងនោះរួមមានការដ្ឋានចម្រាញ់ប្រេងកាត រោងចក្រឧស្សាហកម្មផលិតប្រេងកាតគីមី និងជ័រកៅស៊ូកង់ និងស្ថានីយសាំង៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ ប្រភព៖ actforlibraries & rigb & toxtown
អត្ថបទទាក់ទង៖ តើនរណាគឺជាអ្នកនៅពីក្រោយគំនិតនៃការបង្កើតម៉ូទ័រអគ្គិសនី ?
