អ្វីទៅជាពាណិជ្ជកម្មសេរី (Free Trade)?
បច្ចុប្បន្នការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយមានការបើកទូលាយទូលំទូលាយ រហូតដល់ការបើកចំហរជើងមេឃនាំចេញនាំចូលឆ្លងទ្វីបទៀតផង។ បន្ថែមពីនេះក៏មានការធ្វើពាណិជ្ជកម្មក៏មានភាពកាន់តែងាយស្រួល ដោយគ្មានរនាំងទៀតផង។ ដូចនេះអ្វីទៅជាពាណិជ្ជកម្មសេរី?
១) និយមន័យ ពាណិជ្ជកម្មសេរីគឺជាគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មដែលមិនកំណត់លើការនាំចេញនាំចូល វាជាគោលគំនិតនៃទីផ្សារសេរី និងដើម្បីឈានទៅរកពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ពាណិជ្ជកម្មសេរីជាទូទៅគាំទ្រដោយបក្សនយោបាយស្តាំនិយម ខណៈដែលបក្សនយោបាយឆ្វេងនិយមរារាំងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ។ ប្រជាជាតិនានាលើពិភពលោកភាគច្រើនជាសមាជិកអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក WTO ដែលទទួលយកកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម។
២) អត្ថប្រយោជន៏នៃពាណិជ្ជកម្មសេរី
ក) ជាក់ស្តែង ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាចជួយដល់ប្រទេសនីមួយៗអភិវឌ្ឍគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចខ្លួនឲ្យបានល្អប្រសើរនិងលើកស្ទួយជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនផង។ បណ្តាក្រុមហ៊ុនអាចទទួលបានតម្រូវការអ្នកប្រើប្រាស់នូវដែលចង់បានផលិតផលឬធនធានមានតម្លៃទាប ដើម្បីឲ្យបានការផ្គត់ផ្គង់កើនឡើង។ ប្រទេសឬរដ្ឋាភិបាលបានចូលរួមក្នុងពាណិជ្ជកម្មសេរីដោយអនុញ្ញាឲ្យក្រុមហ៊ុននាំចូលធនធានឬទំនិញពីបណ្តាប្រទេសនានាដោយគ្មានការការរឹតបន្តឹង ឬដាក់របាំងពន្ធគយពីរដ្ឋាភិបាល។ រដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញនូវការរឹតបន្តឹង ឬរបាំងពន្ធគយលើការនាំចូលទំនិញដើម្បីបង្កើនផលិតភាពក្រុមហ៊ុន និងពាណិជ្ជកម្មក្នុងស្រុក។
ខ) អត្ថប្រយោជន៍ប្រាក់ខែឬប្រាក់ឈ្នួល ពាណិជ្មកម្មសេរីជួយដល់បណ្តាប្រទេសដែលបើកចំហរទីផ្សារឲ្យពង្រីកឱកាសការងារក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ។ ក្រុមហ៊ុនបានអនុញ្ញាតឲ្យមានការពង្រីកជាអតិបរមានូវធនធានធម្មជាតិក្នុងប្រទេសនីមួយៗអាចអភិវឌ្ឍអត្ថប្រយោជន៍ប្រៀបធៀបក្នុងការផលិតទំនិញដែលជាត្រូវការ។ អត្ថប្រយោជន៍ប្រៀបធៀបនេះតែងផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុមនូវថ្លៃឈ្នួលបុគ្គលិកឬកម្មករខ្ពស់ នៅពេលដែលប្រជាជាតិឬក្រុមហ៊ុនមួយអាចមានសមត្ថភាពផលិតនូវទំនិញឯកទេស។ ការដែលអសមត្ថភាពនៃប្រទេសមួយ ឬក្រុមហ៊ុនមួយដើម្បីបង្កើតទំនិញជំនួសនៅក្នុងទីផ្សារអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនគិតតម្លៃប្រើប្រាស់ខ្ពស់និងបង្កើនប្រាក់ចំណូលដុល។
គ) អត្ថប្រយោជន៍នៃគុណភាពជីវិត ប្រទេសមួយអាចបង្កើននូវគុណភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនពេលចូលរួមក្នុងពាណិជ្ជកម្មសេរី ព្រោះពាណិជកម្មសេរីបានអនុញ្ញាតឲ្យមានថ្លៃទំនិញទាបនៅក្នុងទីផ្សារ។ តម្លៃនៃទំនិញប្រើប្រាស់ទាបតែជួយឲ្យម្នាក់ៗបង្កើនអំណាចទិញ។ ពេលអំណាចទិញកើនឡើងនាំឲ្យមានការកើនឡើងការទិញ បង្កើនការប្រើប្រាស់ បង្កើនការផលិត បង្កើនចំណូលក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច។ វាមិនត្រឹមតែមានការកើនឡើងនូវជីវភាពអ្នកប្រើប្រាស់ទេ តែវាជួយដល់ការកើនឡើងនៃសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល។
៣) គុណវិបត្តនៃពាណិជ្ជកម្មសេរី
ក) មិនអំណោយផលដល់អាជីវកម្មនិងការផលិតក្នុងស្រុក មានការប្រឆាំងមួយចំនួនបានលើកឡើងថា ពាណិជ្ជកម្មសេរីមិនបានផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់អាជីវកម្មនិងអ្នកផលិតក្នុងស្រុកឡើយចំពោះការស្វែងរកប្រាក់ចំនេញ។ គេបានផ្តល់ជាឧទាហរណ៍ថា ជាមួយការលើកលែងពន្ធគយ ឬអត្រាពន្ធគយសូន្យភាគរយ (០%) ធ្វើឲ្យអ្នកផ្គត់ផ្គង់បរទេសងាយស្រួលបញ្ចុះថ្លៃទំនិញរបស់គេ ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកត្រូវប្រកួតប្រជែងថ្លៃ ហើយនេះជាផលវិបាកដែលពួកគេជួបប្រទះ ហើយពេលនោះអ្នកប្រើប្រាស់អាចងាកទៅរកផលិតផលនាំចូលជាជាងផលិតផលក្នុងស្រុក ជាហេតុនាំឲ្យអ្នកផលិតក្នុងស្រុកប្រឈមនឹងក្ស័យធន។
ខ) កម្មករឬបុគ្គលិកអាចរស់នៅក្នុងភាពអស់សង្ឃឹមដោយសារប្រាក់ឈ្នួលទាប ពេលមានការនាំចូលច្រើនវាធ្វើឲ្យការផលិតធ្លាក់ចុះ ហើយកម្មករនៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រត្រូវធ្វើការច្រើនម៉ោងតែទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលទាប ជាហេតុដែលគេមិនអាចផ្គត់ផ្គង់គ្រួសាររបស់គេបាន។
គ) ប្រជាជនក្នុងប្រទេសអាចបាត់បង់ការងារដែលជាក្តីស្រមៃរបស់ពួកគេ ពេលមានការបើកចំហរសេដ្ឋកិច្ចធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរី វាក៏អាចជាកត្តាប្រឈមដល់បុគ្គលិកឬកម្មករក្នុងស្រុកក្នុងការបាត់បង់ការងារព្រោះក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនអាចនឹងជួលឬផ្តល់ការងារបុគ្គលិក ឬកម្មករដែលជាជនបរទេសមកជំនួសវិញ។
៤) ការចូលរួមរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងពាណិជ្ជកម្មសេរី ទោះជាពាណិជ្ជកម្មសេរីផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនដល់ប្រទេសនានានៅលើពិភពលោកនេះក៏ពិតមែន តែរាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសភាគច្រើនបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយការពារមួយចំនួនសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះដូចជា របាំងពន្ធគយ ការឧបត្តម្ភដល់ការនាំចេញដើម្បីការពារអ្នកផលិត និងចៀសវាងនិកម្មភាពខ្ពស់ក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។ រដ្ឋាភិបាលអាចធ្វើការកំណត់លើការនាំចេញវត្ថុធាតុដើម។ ជាងនេះទៅទៀត របាំងពន្ធមួយចំនួនក៏អាចជាការរាំងស្ទះដល់ពាណិជ្ជកម្មសេរីរួមមាន ការកំណត់កូតានាំចូល ពន្ធ និងនិយ័តករច្បាប់មួយចំនួនទៀត៕
ដោយ៖ ទីន ម៉ាទីយ៉ា
