ពិភពអ៊ីនធឺណិត ឬហៅថា អនឡាញ ពិតជាមានរឿងរ៉ាវជាច្រើន ដែលមនុស្សចង់ដឹង និងស្វែងយល់រាប់មិនអស់។ ដោយសារបច្ចេកវិទ្យាមានភាពជឿនលឿន ដូច្នេះការឈរនៅលើអនឡាញ ក៏បានផ្ដល់ហានិភ័យផងដែរ ទន្ទឹមអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើននោះ។ ទំព័រនេះ យើងសូមលើកយក ចំណុច ៧យ៉ាងដែលដែលអ្នក ល្មមដល់ពេលបញ្ឈប់ទម្លាប់ធ្វើសកម្មភាពមួយចំនួននៅលើអនឡាញ៖
១) កុំទុកចិត្តលើ Wi-Fi ដែលបើកចំហ (Open Wi-Fi) ពេក
គឺវាមានហានិភ័យ ព្រោះ hacker អាចបង្កើត Wi-Fi hotspot និងដាក់ឈ្មោះឡើងទំនង ដូចជាឈ្មោះហាងធំៗ ល្បីៗ “McDonalds Open Wi-Fi” ឬ “Hotel Guest 3” គោលបំណងដើម្បីឱ្យអ្នកប្រើទុកចិត្ត និងភ្ជាប់ចូល។ ពេលនោះ hacker នឹងអាចជ្រៀតចូលប្រព័ន្ធឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកចល័ត (កុំព្យូទ័រ ឬទូរស័ព្ទ) របស់អ្នកបាន។ គេអាចឃ្លាំមើល រង់ចាំស្រង់យកព័ត៌មានគណនីហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នក ប្រសិនអ្នក Login ឬធ្វើការចាយអនឡាញ ខណៈកំពុងប្រើប្រាស់សេវា Wi-Fi នេះ។ បើយល់ល្អ គួរប្រើ VPN។
២) កុំជ្រើសរើសប្រើ Password ដែលសាមញ្ញ ងាយស្រួលចាំ ព្រោះក៏ងាយស្រួលទាយត្រូវដែរ
មនុស្សមួយចំនួនយល់ថា ខ្ជិលប្រើ Password ដែលវែងៗ ឬពិបាកចាំ នាំឱ្យខាតពេល បញ្ចូលឡើងពីរ បីដង ទើបត្រូវម្ដង។ ដូច្នេះគេក៏ជ្រើសរើសប្រើ Password សាមញ្ញ ងាយស្រួលចាំ ងាយស្រួលសរសេរចូល។ វាជាចំណុចខ្សោយមួយសម្រាប់ជនដទៃ អាចស្មានត្រូវលេខសម្ងាត់របស់អ្នកបាន។
៣) ប្រើ Password ដូចៗគ្នាលើសេវាកម្មជាច្រើនរបស់អ្នក
ស្រដៀងគ្នានឹងចំណុចទី២ ដែរ អ្នកខ្លះយល់ថា ប្រើ Password ដូចគ្នា 1set តែម្ដង គឺងាយស្រួលចា ងាយស្រួលបញ្ចូល ព្រោះមិនបាច់ស្មុគស្មាញត្រូវចាំ Password ច្រើនផ្សេងគ្នា។ ប៉ុន្តែនេះជាចំណុចខ្សោយទៅវិញទេ ប្រសិនជនខិលខូច ទាយត្រូវ ឬ hack បានព័ត៌មានគណនីមួយរបស់អ្នក អត្រាដែលគេអាច យកព័ត៌មាននោះទេសាកល្បងជាមួយសេវាកម្មផ្សេងៗទៀតគឺមានច្រើន ដូចជា e-mail, គណនីធនាគារ, Amazon, Facebook … ។
៤) កុំចុចលើ Link ប្លែកនៅលើ e-mail
មិនមែនជារឿងថ្មីឡើយ ដែលអ្នកជំនាញ លើកឡើងពីចំណុចនេះ។ តំណភ្ជាប់ link ផ្ញើចូលក្នុង inbox មួយចំនួនវាគ្រាន់តែជាមេរោគ spam ប៉ុណ្ណោះ។ បើមិនស្គាល់ប្រភពច្បាស់ គួរតែលុប spam ចោលតែម្ដង ជៀសវាងចុចលើតំណភ្ជាប់ក្នុងសារនោះឱ្យសោះ។
៥) មិនគួរឱ្យព័ត៌មានគណនីសេវាកម្មសំខាន់របស់អ្នក ទៅអ្នកដទៃ
រឹតតែមិនបាច់ ដែលអ្នកអាចធ្វើរឿងទី៥ នេះ លើកឡើងតែប្ដីប្រពន្ធ ឬមនុស្សទុកចិត្តបំផុត។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកក៏ត្រូវមានការបង្ការ មិនត្រូវឱ្យព័ត៌មានគណនីទៅអ្នកដទៃឡើយ ទោះបីអ្នកជិតដិតខ្លាំងក៏ដោយ។
៦) មិនចាំបាច់ ឱ្យអ៊ីនធឺណិតដឹងថា អ្នកនឹងចាកចេញពីទីក្រុង ឬពីតំបន់ណាមួយ ទៅតំបន់ណានោះទេ
វាមិនពាក់ព័ន្ធដល់ហានិភ័យសម្រាប់ព័ត៌មានសំខាន់នៅលើអនឡាញទេ ប៉ុន្តែវាអាចប៉ះពាល់ដល់រូបអ្នកផ្ទាល់។ អ្នកអាចត្រូវបានគេតាមដានជាប់ ប្រសិនអ្នកមានទម្លាប់ បង្ហោះសារផ្សេងៗនៅលើបណ្ដាញសង្គម។ មិនថា សុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន ឬពាក់ព័ន្ធទ្រព្យសម្បត្តិជាប់ខ្លួន ឬគេហដ្ឋានរបស់អ្នកផ្ទាល់នោះទេ គឺអាចកើតករណីចោរកម្មបាន។
៧) ចេះតែប្រើតាមការកំណត់ default settings នៅលើបណ្ដាញសង្គម ឬសេវាកម្មផ្សេងៗ
លើកឧទាហរណ៍ពី Facebook តែម្ដង សម្រាប់ការកំណត់ប្រើ Facebook លក្ខណៈ ដើម (default) គឺមិនមានការបើកមុខងារ ជូនដំណឹង នៅពេលមានគេលួចប្រើគណនីរបស់អ្នកឡើយ គឺត្រូវឱ្យអ្នកចូលទៅបើកទើបវាដំណើរការ។ នៅមានមុខងារបិទមិនឱ្យ Friend ធ្វើការ Tag រូបថតនាំឱ្យរញ៉េរញ៉ៃ ការបិទមិនឱ្យបង្ហាញលេខទូរស័ព្ទជាដើម។ ដូច្នេះ លក្ខណៈដើម (default setting) គឺមិនមានទេ។
ដោយ៖ រឹទ្ធិរាជ
