អ្វីទៅជាហេតុផលដែលធ្វើឱ្យដំណើរការនៃសមាហរណកម្មអាស៊ានយឺតជាងសហភាពអឺរ៉ុប?
ថ្វីបើសមាគមន៍អាស៊ានបាននិងកំពុងធ្វើសមាហរណកម្ម ហើយសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន (ASEAN Economic Community)ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការតាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៥ ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែបើមើលទៅដំណើរការនៃសមាហរណកម្មនេះ ហាក់បីដូចជាមានលក្ខណះយឺតបន្តិច ពោលគឺបើប្រៀបធៀបទៅនឹងសមាគមន៍ក្នុងតំបន់ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុប អាស៊ានហាក់នៅឆ្ងាយពីគេ។ ។ បាតុភូតនេះ អាចបកស្រាយបានដោយហេតុផល ៤យ៉ាងធំៗ រួមមានដូចខាងក្រោមនេះ៖
១. ភាពខុសគ្នាយ៉ាងសម្បូរបែបនៃប្រជាជាតិអាស៊ាន ថ្វីត្បិតតែស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដូចគ្នាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែគ្រប់បណ្តាប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានភាពខុសគ្នាស្ទើរតែគ្រប់វិស័យ ដោយក្នុងនោះមិនថា ភាសា ជំនឿ វប្បធម៌ទំនៀមទម្លាប់ របបនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ហេតុដូច្នេះហើយ ចង់ឱ្យប្រទេសទាំង ១០ចូលគ្នាក្លាយជាប្រជាជាតិរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិមួយ មិនមែនជារឿងដែលអាចធ្វើបានក្នុងរយៈពេលខ្លីនោះទេ។
២. គម្លាតនៃការអភិវឌ្ឍន៍ បើនិយាយអំពីគម្លាតនៃការអភិវឌ្ឍន៍វិញ គ្រប់បណ្តាប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ានសុទ្ធតែមានសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗគ្នា។ វិសមភាពផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច គឺជាចំណុចធំមួយដែលយើងអាចមើលឃើញថា មានប្រទេសខ្លះមានបាន ប្រទេសខ្លះទៀតបែរជាមិនសូវមានការអភិវឌ្ឍន៍ មានចំណូលទាបទៅវិញ។ ជាក់ស្ដែងប្រទេស ៦ ដែលមានដែលមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់ខ្លាំងដូចជា សិង្ហបុរី ប្រ៊ុយណេ ឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងថៃ ជាដើម មានគំលាតឆ្ងាយពី ប្រទេស ៤ទៀតជាអាទិ៍ វៀតណាម កម្ពុជា ឡាវ និងមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចនៅតូចនៅឡើយ។ ផ្ទុយពីប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបដែលច្រើនតែមានការអភិវឌ្ឍន៍ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ភាពខុសគ្នានេះជាហេតុផលដែលធំមួយដែលធ្វើឱ្យអាស៊ានពិបាកនឹងធ្វើឱ្យសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចមួយនេះជោគជ័យឆាប់រហ័ស។
៣. ការអនុវត្តន៍វប្បធម៌របស់អាស៊ី “Asian Value” និង ASEAN and the Principle of Non-Interference បើនិយាយពីវប្បធម៌ និងផ្នត់គំនិតវិញ មេដឹកនាំប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន និយមប្រកាន់យកគោលការណ៍មិនសូវរិះគុណការសម្រេចចិត្តលើបញ្ហាណាមួយរបស់សមាជិកទៅវិញទៅមក ដើម្បីជៀសវាងបញ្ហាមើលមុខគ្នាមិនចំជាដើម។ ជាក់ស្ដែង មួួយក្នុងចំណោមបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន គឺបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។ គោលការណ៍នេះដែរ ក៏ជាហេតុមួយដែលធ្វើឱ្យការក្លាយខ្លួនជាសមាគមន៌ដែលមានសន្ទុះខ្លាំងព្រមគ្នាមានការពិបាក។
៤. ការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីសំណាក់ប្រទេសខាងក្រៅតំបន់ ជឿ រឺមិនជឿ អាស៊ានពេលនេះកំពុងតែទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រទេសនៅខាងក្រៅតំបន់ ពិសេសគឺប្រទេសមហាអំណាចដូចជាចិន និងអាមេរិចជាដើម។ ការដើរតួយ៉ាងសកម្មរបស់ប្រទេសទាំងនេះហើយដែលតែងតែធ្វើឱ្យសមាជិកនៅក្នុងអាស៊ានច្រើនតែបែកបាក់សាមគ្គីគ្នា ហើយតែងតែអាងលើប្រទេសមហាអំណាចទាំងអស់នោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ថ្វីត្បិតតែការធ្វើសមាហរណកម្មរបស់អាស៊ានមិនទាន់ទទួលបានផ្លែផ្កាដូចសហភាពអឺរ៉ុបក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែយើងអាចមើលឃើញថា មានការបោះជំហ៊ានទៅមុខយ៉ាងសន្សឹមៗ ហើយនេះ អាចចាត់ទុកថាជាចំណុចវិជ្ជមានដែលមានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់៕
ដោយ៖ សុត្ថា វត្តី
