តើអ្វីទៅជាវិទ្យុសកម្ម ?
៩នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស១០នាក់ដឹងថាតើគ្រោះថ្នាក់ដែលវិទ្យុសកម្មមានចំពោះសុខភាពមនុស្សមានខ្ពស់និងសាហាវកម្រិតណា ប៉ុន្តែប្រហែលជាមានតែ២នាក់ក្នុងចំណោម១០នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលដឹងថាតើអ្វីទៅជាវិទ្យុសកម្មឲ្យប្រាកដ។ តើវាកើតឡើងយ៉ាងដូចម្ដេច ?
មិនមែនឲ្យតែវិទ្យុសកម្មសុទ្ធតែអាក្រក់ទាំងអស់នោះទេ ព្រោះថាក្នុងកម្រិតជាក់លាក់ត្រឹមត្រូវមួយ វិទ្យុសកម្មបានដើរតួដ៏សំខាន់នៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល ដូចជាប្រើប្រាស់នៅក្នុងការបង្កើតកាំរស្មីX សម្រាប់ឆ្លុះមើលគ្រោងឆ្អឹងខាងក្នុងរាងកាយរបស់មនុស្ស ដែលភ្នែកទទេមិនអាចមើលបាន ហើយក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ព្យាបាលជំងឺផ្សេងៗផងដែរ ដូចជាកាំរស្មីប្រភេទហ្កាម៉ាអាចប្រើដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីក ដែលអាចជួយអ្នកជំងឺឲ្យជាសះស្បើយពីរោគកាចសាហាវមួយនេះបាន។
ដំណើរការណ៍រំភាយវិទ្យុសកម្មអាចកើតមានឡើងទាំងតាមធម្មជាតិ ទាំងតាមការច្នៃបង្កើតដោយមនុស្សនៅក្នុងទីពិសោធន៍ឬនៅក្នុងរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ។ គ្រប់ធាតុគីមីទាំងអស់សុទ្ធតែបង្កើតឡើងដោយអាតូម ដែលបង្កឡើងពីណ្វៃយ៉ូ (nucleus) ដែលមានប្រូតុង (proton) ជាបន្ទុកវិជ្ជមាន និងណឺត្រុង (neutron) គ្មានបន្ទុក និងអេឡិចត្រុង (electron) ដែលមានបន្ទុកអវិជ្ជមានវិលជុំវិញណ្វៃយ៉ូអាតូមរបស់ធាតុគីមីនីមួយៗ។
ធាតុគីមីនីមួយៗទាំង១០៣ធាតុនៅលើតារាងខួបនៃធាតុគីមី ដែលរកឃើញដោយគីមីវិទូ ឌីមេទ្រី មិនដេលេយេវ (Dmitri Mendeleev) ខុសពីគ្នាអាស្រ័យនឹងចំនួនប្រូតុងដែលបង្កណ្វៃយ៉ូអាតូមរបស់ធាតុគីមីមួយឡើង។ ហើយចំនួនប្រូតុងស្មើនឹងលេខអាតូមរបស់ធាតុនីមួយៗ។ ធាតុគីមីប្រភេទដូចគ្នាមិនប្រាកដថាមានចំនួនម៉ាសស្មើគ្នានោះទេ បើទោះជាមានចំនួនប្រូតុងដូចគ្នាក៏ដោយ។ ទម្ងន់ម៉ាសខុសគ្នាចំពោះធាតុគីមីប្រភេទតែមួយ គឺដោយសារតែវាមានចំនួនណឺត្រុងខុសគ្នា នៅពេលចំនួនណឺត្រុងខុសគ្នាចំពោះធាតុគីមីប្រភេទដូចគ្នាបែបនេះ គេហៅវាថា "អ៊ីសូតូប"។ ឧទាហរណ៍ កាបូនមានអ៊ីសូតូបចំនួន២ គឺកាបូន-១២ និងកាបូន-១៦ មានន័យថាលេខអាតូមនិងចំនួនប្រូតុងមាន៦ដូចគ្នា តែមួយមានចំនួនណឺត្រុង៦ មួយទៀត៨។ វិទ្យុសកម្មកើតឡើងនៅពេលណាដែលអាតូមនៃធាតុគីមីមួយឆ្លងកាត់ដំណើរការណ៍ពុកផុយនៃវិទ្យុសកម្ម។ តើអ្វីជាដំណើរការណ៍ពុកផុយនៃវិទ្យុសកម្ម ?
ដំណើរការណ៍នេះកើតឡើងនៅក្នុងណ្វៃយ៉ូអាតូមដែលមិននឹងន។ ណ្វៃយ៉ូអាតូមមិននឹងន នៅពេលដែលប្រូតុងឬណឺត្រុងត្រូវបានបន្ថែមចូលទៅក្នុងណ្វៃយ៉ូអាតូមមួយ ដែលមិនអាចធ្វើឲ្យវានៅជាប់គ្នាបាន ហើយវាក៏បែកខ្ញែកចេញពីគ្នា និងរំភាយចេញនូវថាមពលដ៏អនេកដែលជាវិទ្យុសកម្ម កម្ដៅ និងភាគល្អិតតូចៗផងដែរ។ គំនិតនេះហើយដែលគេអាចបន្ថែមប្រូតុងចូលទៅណ្វៃយ៉ូអាតូមនៃធាតុមួយ ហើយបង្កើតជាដំណើរការណ៍ក្នុងរោងចក្រផលិតថាមពលនុយក្លេអ៊ែរបាន។ ប៉ុន្តែដំណើរការណ៍នេះក៏កើតមាននៅក្នុងធម្មជាតិដោយខ្លួនវាផងដែរ គ្រាន់តែរយៈពេលនៃដំណើរការណ៍ពុកផុយនៃវិទ្យុសកម្មនេះចំណាយពេលយូរ ដែលអាចយូររហូតដល់ទៅរាប់លានឆ្នាំឯណោះ។
នៅពេលដែលណ្វៃយ៉ូអាតូមនៃធាតុគីមីមួយឆ្លងកាត់ដំណើរការណ៍ពុកផុយនៃវិទ្យុសកម្ម ដែលនាំឲ្យអាតូមក្លាយជាមិននឹងន ហើយរំភាយចេញនូវជាតិវិទ្យុសកម្ម កម្ដៅនិងភាគល្អិតតូចៗ ភាគល្អិតតូចៗទាំងនេះអាចជាប្រភេទមួយក្នុងចំណោមប្រភេទចំនួន៣។ គេអាចដឹងថាវាជាភាគល្អិតអាល់ហ្វា គឺនៅក្រោយពេលដែលអាតូមបំបែកចេញពីគ្នា ប្រូតុងចំនួន១គូនិងណឺត្រុងចំនួន១គូត្រូវបានផ្គុំបញ្ចូលគ្នា។ ភាគល្អិតអាល់ហ្វាបញ្ចេញថាមពលយ៉ាងអនេក ប៉ុន្តែដោយសារតែល្បឿនក្នុងការធ្វើដំណើររបស់វាយឺត ស្បែករបស់យើងនិងក្រដាសស្ដើងមួយសន្លឹកអាចទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់របស់វាមកកាន់យើងបាន។
បើជាភាគល្អិតបេតា គឺនៅពេលដែលណឺត្រុងនៅក្នុងណ្វៃយ៉ូត្រូវបានប្ដូរជាប្រូតុងវិញ។ ប្រៀបនឹងអាល់ហ្វា បេតាមានថាមពលខ្លាំងជាងនិងមានល្បឿនលឿនជាង ដែលអាចជ្រាបចូលពី១ទៅ២សង់ទីម៉ែត្រក្នុងជម្រៅទឹកនិងសាច់មនុស្ស ប៉ុន្តែគេអាចការពារបានដោយប្រើសន្លឹកអាលុយមីញ៉ូមកម្រាស់៣ទៅ៤មីលីម៉ែត្រ ឬសន្លឹកសំណប្រមាណ៣សង់ទីម៉ែត្រ ឬអាចជាផ្ទាំងកញ្ចក់ឬដុំឈើ។ បើវាបញ្ចេញកាំរស្មីហ្កាម៉ាវិញ ពុំមានចំនួនប្រូតុងឬណឺត្រុងណាមួយនៅក្នុងណ្វៃយ៉ូអាតូមត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរឡើយ ប៉ុន្តែរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រូតុងនិងណឺត្រុងនៅក្នុងណ្វៃយ៉ូអាតូមអាចផ្លាស់ប្ដូរ ដែលប្ដូរពីថាមពលខ្ពស់ទៅជាថាមពលទាបជាងមុន ប៉ុន្តែវានឹងបញ្ចេញភាគល្អិតតូចៗ ហៅថា photon ដែលមានថាមពលខ្លាំងក្លា ហៅថា កាំរស្មីហ្កាម៉ានេះឯង។ អ្វីដែលធ្វើឲ្យកាំរស្មីហ្កាម៉ាបញ្ចេញវិទ្យុសកម្មដែលមានគ្រោះថ្នាក់ជាងគេ គឺដោយសារតែល្បឿនដ៏លឿនដែលអាចធ្វើដំណើរនៅរយៈពេលល្បឿននៃពន្លឺ ហើយphotonនេះអាចជ្រាបចូលសម្ភារៈរបាំងការពារផ្សេងៗសូម្បីតែលោហៈ និងបំផ្លាញDNAនៅក្នុងជាលិកាមានជីវិតបាន។ ប៉ុន្តែជាមួយរបាំងការពារក្រាស់ៗគេអាចការពារពីផលប៉ះពាល់របស់វាបាន៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ
ប្រភព៖ world-nuclear & khanacademy & education.seattlepi
