ចំណេះដឹងពិតប្រាកដគឺជាការចេះសួរសំណួរត្រឹមត្រូវ មិនមែនការចេះឆ្លើយត្រឹមត្រូវនោះទេ
វាមិនសំខាន់នៅត្រង់ថាអ្នកឯងចេះប៉ុណ្ណានោះទេ អ្វីដែលសំខាន់ស្ថិតនៅត្រង់ថាតើអ្នកឯងដឹងថាខ្លួនឯងល្ងង់ប៉ុណ្ណា ទីនោះហើយជាចំណេះដឹងពិតរបស់អ្នក។ ដូចពំនោលរបស់សូក្រាតមួយថា៖ "គតិបណ្ឌិតពិតប្រាកដស្ថិតនៅត្រង់ការដឹងថាខ្លួនឯងមិនដឹងអ្វីទាល់តែសោះ"។ នៅពេលមួយដែលអ្នកចាប់ផ្ដើមបណ្ដុះការងឿងឆ្ងល់របស់ខ្លួនទៅលើពិភពលោកដែលអ្នកកំពុងរស់នៅនេះ ចម្លើយទទួលបានច្រើនប៉ុណ្ណា ការងឿងឆ្ងល់និងសំណួរនឹងចេះតែមានបន្តបន្ទាប់មិនចេះចប់យ៉ាងដូច្នោះ។
គ្មាននរណាម្នាក់ចេះអស់នោះទេ។ អ្នកដែលអួតថាខ្លួនឯងចេះសព្វគ្រប់យ៉ាង តាមពិតជាមនុស្សដែលល្ងង់បំផុតទៅវិញទេ។ តើអ្នកអាចដឹងដូចម្ដេចបានថាអ្វីដែលអ្នកជឿជាក់ថាជាអ្វីដែលខ្លួនឯងដឹងឬចេះនោះគឺជាការពិត ? តើអ្នកមានអ្វីមកអះអាងឬមានភស្តុតាងអ្វីយកមកបញ្ជាក់ពីភាពត្រឹមត្រូវរបស់វា ? ពេលខ្លះបើគិតចូលទៅឲ្យដល់ជម្រៅនៃបញ្ហាទៅ មនុស្សដែលចាត់ទុកជាសត្វដែលមានវិចារណញ្ញាណនិងមានប្រាជ្ញាលើសពីសត្វដទៃនេះ ក៏មិនខុសអ្វីពីសត្វកង្កែបនៅក្នុងអណ្ដូងនោះដែរ។ តើយើងអាចដឹងដូចម្ដេចបានថាពិភពដែលយើងកំពុងរស់នៅគឺជាការពិត ? ពណ៌និងពន្លឺដែលអ្នកអាចសម្គាល់និងហៅបានថាជាពណ៌បៃតង លឿង ឬក្រហម គ្រាន់តែជាពន្លឺកាំរស្មីអេឡិចត្រូម៉ាញេទិចរបស់ព្រះអាទិត្យដែលជះត្រឡប់មកភពផែនដី ហើយមនុស្សយើងពឹងផ្អែកលើចក្ខុប្រសាទរៀងៗខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ដែលធ្វើការបម្លែងពន្លឺនិងរូបភាពដែលចាំងចូលមកភ្នែកទៅជាព័ត៌មាននៅក្នុងទម្រង់ជាសញ្ញាណអគ្គិសនីហើយបញ្ជូនទៅកាន់ខួរក្បាលអ្នក ទើបចុងក្រោយអាចឲ្យអ្នកដឹងថាអ្វីដែលនៅនឹងមុខអ្នកគឺជាអ្វី។ តើចក្ខុប្រសាទរបស់អ្នកគួរឲ្យទុកចិត្តកម្រិតណាទៅ ? តើការពិតមានពន្លឺដែរឬទេ ? ឬគ្រាន់តែជារូបភាពងងឹតគ្មានពន្លឺ ? តើការពិតគឺជាអ្វី ? បើភាពមិនប្រក្រតីកើតមានឡើងនៅផ្នែកណាមួយក្នុងខួរក្បាលមនុស្ស នោះវានឹងផ្លាស់ប្ដូរពិភពដែលពួកគេរស់នៅ ហើយបើសិនជាគេកើតមកដោយធម្មជាតិជាមួយបញ្ហាខួរក្បាលបែបនេះ ហើយគ្មាននរណាម្នាក់ប្រាប់ពួកគេថាអ្វីដែលពួកគេមើលឃើញខុសពីមនុស្សធម្មតាមើលឃើញ នោះពួកគេក៏មិនដឹងដែរថាពិភពដែលពួកគេកំពុងរស់នៅគ្រាន់តែជារូបភាពបំភ័ន្តភ្នែក។ តែភាពខុសគ្នាពីមនុស្សទូទៅភាគច្រើន ក៏មិនប្រាកដថាអ្វីដែលមនុស្សទូទៅភាគច្រើនមើលឃើញនេះគឺជាការពិតនោះដែរ។ តើយើងមានអ្វីមកអះអាង ?
បើយើងគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែប្រើប្រាស់ខួរក្បាលដើម្បីមានជីវិតរស់នៅបាននិងដឹងពីអ្វីៗនៅជុំវិញខ្លួនទាំងអស់នោះ ? ដូច្នេះហើយទើបសូក្រាតនិយាយថា គតិបណ្ឌិតពិតប្រាកដស្ថិតនៅត្រង់ការដឹងថាខ្លួនឯងមិនចេះអ្វីទាល់តែសោះ។ ការងឿងឆ្ងល់ ការសួរសំណួរមានគុណតម្លៃសំខាន់បំផុត ព្រោះការដែលទទួលស្គាល់ថាខ្លួនឯងមិនចេះ និងការដែលចេះងឿងឆ្ងល់និងសួរសំណួរ គឺជាផ្លូវតែមួយគត់ដែលអាចដឹកនាំអ្នកឆ្ពោះទៅរកការពិតបាន។ ការសួរសំណួរត្រឹមត្រូវកាន់តែជារឿងសំខាន់ទៅទៀត ព្រោះវានឹងទាញចំណាប់អារម្មណ៍អ្នកឲ្យសម្លឹងនិងដើរទៅរកទិសដៅត្រឹមត្រូវដើម្បីបំផុសគន្លឹះអ្វីមួយដែលជាចម្លើយបកស្រាយទៅកាន់ការពិតដែលអ្នកកំពុងស្វែងរកបាន។ អ្នកត្រូវចាំថាសំណួរត្រឹមត្រូវ ពេលខ្លះគឺជាសំណួររបស់កូនក្មេងមិនដឹងអី ដែលមនុស្សធំយល់ថាឆ្កួតឡប់ តែឆ្លើយមិនចេញខ្លួនឯងនេះហើយ។ ការចេះឆ្លើយត្រឹមត្រូវ មិនសំខាន់ដូចដែលការចេះសួរសំណួរត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។ ការដែលអ្នកឆ្លើយត្រូវមានន័យថាអ្នកបានដឹងវាហើយ ដូច្នេះការចេះដឹងរបស់អ្នកនឹងអាចបញ្ឈប់នៅត្រង់នេះ ទាល់តែអ្នកជជីករកឫសគល់សួរបន្តទៀត ស្របពេលដែលចំណេះដឹងរបស់អ្នកកាន់តែកើន នោះអ្នកនឹងរកឃើញថាអ្នកក៏នឹងត្រូវមានរឿងជាច្រើនទៀតដែលអ្នកត្រូវរៀនសូត្រពីពិភពលោកនេះដែរ៕
ដោយ៖ ស្រីពៅ
